Aforyzmy

Aforyzm 91 / Aphorism 91

  • Zur Vermeidung eines Wortirrtums: Was tätig zerstört werden soll, muß vorher ganz fest gehalten worden sein; was zerbröckelt, zerbröckelt, kann aber nicht zerstört werden.
  • Żeby słowa były dobrze zrozumiane: to, co ma ulec fizycznej destrukcji, musi być niezwykle mocne; kruchość przedmiotu pozwala na jego skruszenie, lecz nie na unicestwienie.
  • Ô staraniu sie, coby niy było niydogŏdanio w gŏdce: to, co terŏzki trza by zniszczyć, musi być festelnie mocne; to, co sie dŏwo rozbulić, rozbulo się, ale tōż niy poradzi to być blank zniszczōne.
  • Cobë to bëło bëlno zrozmióny: to co mô bëc znikwiony, mùszi bëc nôprzód fest mòcné: krëché rzeczë mòżna lëno skrëszëc a nie znikwiec.​
  • Co miołym powiedzieć, nie skłamać – suchejcie, wiara, żeby się ino wum nie pokićkało: to co mo być durch zniekarowane musi być piyrw mocne jak diaski; jak cóś jes kruche, to możno to pośrupać, ale nie do się tegó połumać i durch zniekarować.
  • Żeby ty  kumał cu ja tu bałakam: to co ma być het zryćkany, aby nic si ni ostału  musi być fest mocny; jak cu słaby, to zrypać si moży, nu w kawłkach si ostani.

Aforyzm 92 / Aphorism 92

  • Die erste Götzenanbetung war gewiß Angst vor den Dingen, aber damit zusammenhängend Angst vor der Notwendigkeit der Dinge und damit zusammenhängend Angst vor der Verantwortung für die Dinge. So ungeheuer erschien diese Verantwortung, daß man sie nicht einmal einem einzigen Außermenschlichen aufzuerlegen wagte, denn auch durch Vermittlung eines Wesens wäre die menschliche Verantwortung noch nicht genug erleichtert worden, der Verkehr mit nur einem Wesen wäre noch allzusehr von Verantwortung befleckt gewesen, deshalb gab man jedem Ding die Verantwortung für sich selbst, mehr noch, man gab diesen Dingen auch noch eine verhältnismäßige Verantwortung für den Menschen.
  • Pierwsze oddanie czci różnym bożkom wynikło zapewne ze strachu przed zjawiskami, ale zarazem ze strachu przed nieuchronnością ich istnienia i ze strachu przed odpowiedzialnością za nie. Odpowiedzialność ta wydawała się tak niebotyczna, że nikomu nie przyszło do głowy, by ją zrzucić na barki tylko jednej nadprzyrodzonej istoty, bowiem jedna taka istota mogłaby nie podołać w ulżeniu odpowiedzialności odczuwanej przez ludzi; oddanie się pod pieczę jednej tylko istoty byłoby ciągle jeszcze skalane ludzką odpowiedzialnością; dlatego na każde zjawisko zrzucono odpowiedzialność za siebie a przy okazji zrzucono też na nie względną odpowiedzialność za ludzi.
  • Piyrsze dŏwanie cześci bożkōm, wziyno sie ze wylynkanio przed rzecami w kerych był strach skuli tego, iże ône musiały być, a przi tymu drugi strach skuli ôdpowiedzialności za ône rzecy. Ôna ôdpowiedzialność musiała sie zdać ôkropnie ôgrōmnã , kej żŏdyn niy ôpowożył sie ściepnōć jōm na jednego ynoś  stwora niy s tego świata, co i tak na niywiela by sie zdało, bo cudzy stwōr mōgby yno po tyl ulżyć człowiykowi, po wiyl i tak by mu niy stykło, a ôddani siã ynoś tymu jednymu istnymu, cołki czas byłoby zakalōne człowieczōm ôdpowiedzialnościōm. Bez cōż kŏżdo rzec musi mieć swoja ôdpowiedzialność za siã – i jeszcze wiyncyj, bo majōm tyż ściepniōny na siã ciynżor wzglyndnyj ôdpowiedzialnŏści za ludzi.
  • Piérwszi kłanianié so bòżkóm so wzãło ze strachù przed tim co je, bò strôszny je to że òno muszi bëc a czëj je, tëj nót je tegò pilowac. Nën strach bëł tak wiôldżi, że nie sygło spùscëc nën òbrzëszk na jedygò lenò bòżka bò jeden leno òbman nie pòradzëł bë òdpòwiedzalnosce jakô bëła na lëdztwie, dotë tëż łączba z le jednym bòżica to téż bë bëł za wiôldżi dlô człowieka òbrzeszk. Tej téż kòżdô rzëcz dosta zadonié cobé soma ò së miec stara a tej téż cobë pilowac człowiéka.
  • Wiara zaczła czcić różnych bożków, bo miała fefry – sie bojała: burzy, ciymności, łognia… i tegó, że óne muszum być i fertig, a jak bez nie cóś sie spoli, zgubi abo jakojsiś inacy zniekaruje, to zawdy winny jes człowiek. Ptrzebne buły jakieś bożki, żeby sfalić na nie chociż czyńść tyj winy. Odpowiedzialność za to szysko wydawała sie tyj wiarze tako wielgo, że nik nie pomyśloł nawet, żeby za te szyskie zjawiska odpowiedzialny móg być aby jakijś jedyn bożek, bo za wiela odpowiedzialności jeszczy by zostało dla ludzi. Dlategó kożde jedno zjawisko musiało być odpowiedzialne samo za sie i mieć swojego bożka, na którygo – jak już buł – spadała tyż odpowiedzialność za ludzi.
  • Zy si dawno temu różnym bogom ludzi du ziemi kłaniali byłu bez tu, ży mojra przed nimi mieli, ali tyż bez tu si kucali, bo sy wystudiowali, ży ty bogi so na zicher na świeci, a ludzi majo dbać o nich. Uni znali, ży bedu pod chajrem odpowiedzialny za ty bogi i nawet nikt ni kombinował, by na jakiegu innegu boga ty roboty zwalić. Taj jedyn bóg by ni starczył aby taki odpowiedzialność za ludzi taskać, a całyj hebrzy tyż by kapciu ni sztymowału, aby ino jedyn bóg ich odpowiedzialność na siebi brał. Dla tegu też ludzi  wystudiowali, ży kużdy bóg ma sam odpowiadać za siebi, taj i kapciu tyż za szystkich ludzi.

Aforyzm 93 / Aphorism 93

  • Zum letztenmal Psychologie!
  • Nigdy więcej psychologii!
  • Ôstatni rŏz psychologijo!
  • Kù reszcë kùńc psychòlogie!
  • Fertig zez psychologium!
  • Wykobzać na fest psychologie!


Aforyzm 94 / Aphorism 94

  • Zwei Aufgaben des Lebensanfangs: Deinen Kreis immer mehr einschränken und immer wieder nachprüfen, ob du dich nicht irgendwo außerhalb deines Kreises versteckt hältst.
  • Dwa wskazania na starcie do życia: systematycznie zmniejszaj swoje otoczenie, lecz pilnie bacz, czy przypadkiem nie znalazłeś już jakiejś kryjówki poza jego kręgiem.
  • Dwa słōwecka na poczōntek żywota: trop sie coby pomalić ring, kery mŏsz doôkōłka samego siã i niy przepōminej, coby dŏwać pozōr, eli żeś już niy je kajsik skryty za tym placym, kery je twōj.
  • Dwie misje na zôczątkù żëcy: nën krąg rzeczów chtëren môsz wkół sebie zacëskôj corôz to mòcnij a sprôwdzë czë nie jes schòwóny gdzes bùten tégò òkrãga.
  • Dwa przykazania na poczuntku życia: co dziń ograniczej swoje otoczynie i uwożej, żebyś czasym nie schowoł sie już dzieś za winklym poza tym otoczyniym. 
  • Ja ci dam dwie porady na życi: ty sy poligutku rób tak, aby szystku, co jest na obkołu było do ciebi co raz bliżyj, ali  kikuj tyż pilni, abyś ty za wyrychtowany przez siebi koło kołu ni wylaz i gdzieś si tam ni zadekował. 

Aforyzm 95 / Aphorism 95

  • Das Böse ist manchmal in der Hand wie ein Werkzeug, erkannt oder unerkannt läßt es sich, wenn man den Willen hat, ohne Widerspruch zur Seite legen.
  • Bywa, że zło dzierży się w rękach jak jakieś narzędzie; jeśli wystarczająco się tego pragnie, można je bez problemów odstawić – bez względu na to czy zostało rozpoznane, czy nie.
  • Zło niykedy mo Cie we rynczyskach choćby jaki dinks, ale jak mŏsz mocnã wōl, to – czyżeś go poznoł czy niy – poradzisz go ôdcofnōnć ôd siã.
  • Zło szlachùje czasã za jinstrumeńta w rãkù: rozmiejesz, czë nie rozmiejesz cësz to – tak a tak mòżësz je òdłożëc wëk.
  • Czasym zło wlizie ci wew pazury jak narzyńdź, czy je rozpoznosz czy nie – i tak, jak naprowde fcesz, poradzisz je ćpuńć na bok.
  • Czasym si tak trafi, ży zło si trzyma w grabach jak jaki waserwagi, abu łopaty, hebel, abu co inszy takiegu. Jak ty by fest chciał, to kalamancji z tegu nie bedzi jak zło, gdzie wykidasz, szystku jednu, czy si pokapujesz, ży to byłu zło, czy ni.

Aforyzm 96 / Aphorism 96

  • Die Freuden dieses Lebens sind nicht die seinen, sondern unsere Angst vor dem Aufsteigen in ein höheres Leben; die Qualen dieses Lebens sind nicht die seinen, sondern unsere Selbstqual wegen jener Angst.
  • Radości życia tego nie są jego radościami, tylko naszym lękiem przed uniesieniem się w wyższe rejony życia; udręki życia tego nie są jego udrękami, tylko naszym umartwianiem się owym lękiem.
  • Radowani sie za ônego żywota niy je jego radowaniym sie, yno naszym bojōnczkym przed żywotym wyższym; boleści za ônego żywota niy sōm jego boleściami, ynoś naszym utropianiym sie skuli tego bojōnczka.
  • Rëdota tegò zëwòta nié je pò prôwdze rëdotą leno bòjaznią przed dwigniãcym so do wëższigò jistnieniô a bòlesc tegò żecy to nié je pò prôwdzë bòlesc leno prawie ten strach.
  • Radości tegó życio to ci nie sóm, tej, rodości tegó życio, ino nasze fefry przed tym, żeby my sie czasym nie wznieśli do wyższygo życio. Mynczarnie tegó życio to nie sóm jegó mynczarnie, ino nasze mynczarnie, któro się bierum zes tych naszych fefrów.
  • To ni on si cieszy z tegu życia, inu my mamy mojra, aby si ud tegu normalnegu żywota gdzie wyżyj ni wpakować. To ży nas życi magula, to jegu ni boli, inu my kripirujemy bez to, ży furt mamy mojra przed szwicowanim.

Aforyzm 97 / Aphorism 97

  • Nur hier ist Leiden Leiden. Nicht so, als ob die, welche hier leiden, anderswo wegen dieses Leidens erhöht werden sollen, sondern so, daß das, was in dieser Welt leiden heißt, in einer andern Welt, unverändert und nur befreit von seinem Gegensatz, Seligkeit ist.
  • Cierpienie, znaczy cierpienie, jedynie tutaj. Nie oznacza to, że cierpiący tu, z tej racji, gdzie indziej będą wywyższeni a jedynie tyle, że to, co tutaj zwiemy cierpieniem, w innym świecie – takie samo a jedynie pozbawione swojego przeciwieństwa – jest błogosławieństwem.
  • Yno tukij boleściwość je boleściwościōm. Jednakowōż ci, kerzi tukij majōm boleść, kaj indzij skuli nij niy sztajgnōm, a yno tela to znaczy, iże to, co na tym świecie zdo sie nōm utropiyniym, we inkszym świecie – kaj sie to niy ôdmiyni a ynoś niy bydzie miało swojigo przeciwiyństwa – nazywo sie zbawiyniym.
  • Leno tùwò bòlesc je bòlescą. To nie jidze ò to cobë ti chtërné tùwò cerpią w jinszim placu bëlë bëz to cerpiénié wedwignióné, leno ò to, że to co më tùwò pòziwómë bòlescą – w jinym swiece, w jaczim nié mô òno swòji procemnoscë – ùznôwóny je za ùbëtk.
  • Ino tutej ciyrpiynie jes ciyrpiyniym. Nie o to sie rozchodzi, że ta wiara, co sa tutej przeżywo mynczarnie, dzie ińdzi byńdzie wywyższuno, ale o to, że wew innym świecie to doznanie, które sa tutej pozywumy ciyrpiyniym, takie samiusińkie, ino że same wew się, a nie wew przeciwiyństwie do rozkoszy – jes błogosławiyństwym.
  • To ży krypirujisz to si liczy ino tu gdzie jesteś. Jak ty si zataskasz w inny miejscy, tu nikt nad tobu płakał ni bedzi, ani ci ni pożałuji, bo tam akurat zy twojegu krypirowania co fajnegu być moży. Taj bałakaju ży ni ma takij bidy co by z niej co dobregu ni wyszło – dla ciebi, abu dla innych.

Aforyzm 98 / Aphorism 98

  • Die Vorstellung von der unendlichen Weite und Fülle des Kosmos ist das Ergebnis der zum Äußersten getriebenen Mischung von mühevoller Schöpfung und freier Selbstbesinnung.
  • Wizja kosmosu rozpostartego w nieskończoności wynikła z drastycznego przemieszania efektów mozolnej pracy twórczej i beztroskich spekulacji intelektualnych.
  • Znokwiyni kosmosu w kerym je niymożebnie fol placu, wziynło sie s tego, iże niy dało sie już szczimać miszōngu stwŏżanio – kere je umynczajōnce – i wynokwianio bez ôpamiyntanio.
  • Wizjô kòsmòsa jaczigò remiô so nie kùńczi, pòwsta òd zmarachòwónié rozmajitoscą stwòrzenié.
  • Kosmos zdaje sie num nieskóńczony i kómpletny, ino bez to, że num sie pomojtało porzónne, zolidne tetranie czegójś pazurami zez wolnościum twórczygo umysłu, co sie swobodnie pod deklym przetwiyro.
  • Normalni kużdy zna, ży kosmos si nigdzie ni kończy – a to bez tych różnych mudracheli cu przy tym kosmosi mykicu, studiruju i kombinujo, tak ży nikt normalny si w tym już ni pokapuji.

Aforyzm 99 / Aphorism 99

  • Wieviel bedrückender als die unerbittlichste Überzeugung von unserem gegenwärtigen sündhaften Stand ist selbst die schwächste Überzeugung von der einstigen, ewigen Rechtfertigung unserer Zeitlichkeit. Nur die Kraft im Ertragen dieser zweiten Überzeugung, welche in ihrer Reinheit die erste voll umfaßt, ist das Maß des Glaubens.
    Manche nehmen an, daß neben dem großen Urbetrug noch in jedem Fall eigens für sie ein kleiner besonderer Betrug veranstaltet wird, daß also, wenn ein Liebesspiel auf der Bühne aufgeführt wird, die Schauspielerin außer dem verlogenen Lächeln für ihren Geliebten auch noch ein besonders hinterhältiges Lächeln für den ganz bestimmten Zuschauer auf der letzten Galerie hat. Das heißt zu weit gehen.
  • Od najbardziej bezwzględnego przekonania, że ugrzęźliśmy w grzechu, znacznie bardziej przygnębia najmniejsze przeświadczenie, iż życie wieczne uzasadnione jest naszym bytem doczesnym. Siła potrzebna do udźwignięcia tego przeświadczenia, które, w swej klarowności, ogarnia też całkowicie to pierwsze przekonanie, jest sprawdzianem dla wiary.
    Niektórzy przypuszczają, że poza wielkim praoszustwem, w każdym jednym przypadku, specjalnie dla nich, kreuje się dodatkowe drobne kłamstewka; więc, gdy amantka w „mydlanej operze” uśmiecha się przewrotnie do swego kochanka, widzą, że jednocześnie rzuca jeszcze, niebywale podstępny uśmieszek wybranemu widzowi z ostatniego rzędu na galerii. Ale to już zbyt daleko się posuwa.

  • Dużo mynij mōmy starości skuli bezlitosnyj świadōmości przebywanio we grzychu tukij i terŏzki, niż skuli nojmańszego przeświadczynio, iże nasz doczesny żywot znojidzie se kejsik usprawiedliwiyni wieczyste. Ynoś siyła s jakōm poradzymy sie ôbchodzić ze tym drugim przekōnaniym, kere we swoji klarowności mo tyż f’siã całe te piyrsze, je miarōm naszyj wiary.
    Ludziōm sie zdo, iże krōm wielgigo, piyrwotnego wichlyrstwa, na przidŏwka – dlŏ kŏżdego ekstra – wynokwio sie jake małe wichlyrstwo i skuli tego poradzōm zarŏzki ujrzeć, iże głōwno kōmedyjantka we melodramacie, krōm wichlyrskiygo ôśmiōnio dlŏ swojigo szaca, śmieje sie tyż niymożebnie fałszywie do tego jednego istnego widza na samym kōńcu zale. A to już je zawiela!
  • Wiele barżji jiscącé òd mësle ò tim że Më ju na wiedno mdzemë tak jak tere – w grzechù – je ùdbã wedlë jaczij naji terëczasny żëwòt je wëniknienim wiecznoscë. Mòc jakô je brëkòwnô cobë pòradzëc tij drédżi mëszle – jakô w sobié parłączi ë tą piérwszą ùdbã – je próbą naji wiarë.
    Niechtërny są dbe, że òkróm wiôldżi piérwszi òmónë w kòżdim jednym przetrôfkù je jesz jednô òsoblewô łeż. Tejj téż czëj so na binie wëstôwiô miłosné szpetôczël, są w sztãdzë dozdrzëc że przédnô achtórka mô òkróm maniącégò ùsmiéwkù dlô swòjigò mùlka jesz jeden, apartno falszewi ùsmiéwk dlô òbzernika z kùńca zale. To ju jednakò bë bëło za wiele.
  • Przekónanie, że życie wieczne jes uzasadnióne naszym życiym doczesnym, jeszczyk barzyj nos dobijo, czym nasze przekonanie, że my ulgnyli wew grzychu. Siuła jakum muszymy mieć, żeby so poradzić zez tym przekónaniym, wew którym sie mieści tyż to drugie przekonanie, jes równo tyj sile zez jakum wierzymy. 
    Niektóro wiara godo, że oprócz praszuchera, wew kożdym jednym przypadku, specjalnie do ni wystworzo się mini-wichłactwa; wiync jak jakoś pinda-rinda wew jakijś szmirowaty sztuce wew tyjatrze kielczy sie jak szuchlyrka do swojego istnygo; to tyj wiarze sie zdaje, że ta heksa kielczy się tyż do jednygo widza, co siedzi na amfitce. Tej, ale to już chebać jes za wiela.
  • Jak si pokapujesz, ży ty ukropni nagrzeszył, to możesz ud tegu być kapciu zyszwicowany, ali gorzej bedzi, jak ty pokapujesz, ży ci to na tamtym świeci na zicher porachujo. Czy dasz rady taskać taki przekonani, że bedzi ci szystku policzony zależy ud tegu, czy w to wierzysz czy ni. Niektóry ludzi tak kombinujo, ży była na puczonku jedna wielka brechnia, ali ty inszy mikry brechni to so specjalni dla nich szykowany. To tak jakby szac fajna dziunia cu w uperzy sztajerki śpiwa du swojegu operowagu habala si jurzyła, a du jakiegu fajnegu gościunia z publiki oku puszczała. Nu takij kombinacji to już ni może być.

Aforyzm 100 / Aphorism 100

  • Es kann ein Wissen vom Teuflischen geben, aber keinen Glauben daran, denn mehr Teuflisches, als da ist, gibt es nicht.
  • Wiedza o tym co szatańskie jest dostępna, lecz nie jest to przedmiotem wiary; bowiem nie ma niczego bardziej szatańskiego, niż taka wiara.
  • Poradzi sie dowiedzieć, co je dioseckie, ale ô żŏdnym wierzyniu w dioska ni ma mowy, bo nima wiynkszygo diosectwa niźli tako wiera.
  • Mòżesz so wewiedzëc ò tim co je szatańsczi alé nié mòżesz w szataństwò wierzëc bò nie bëłobë nic barżij szatańsczigò òd taczi wiarë.
  • Tej, może istnieć wiedza o diabelstwie, ale wew żodnym buńdź razie ni możno w nium wierzyć, nie. Bo to ci by już buło nojgorsze diabelstwo.
  • Kużdy jak chce, to moży znać cu czort kombinuji i jak człowieka kusi, ali z tegu wiary broń Boży robić ni wolno, bo ni ma nic gorszegu niż taka wiara.