Aforyzmy

Aforyzm 51 / Aphorism 51

  • Es bedurfte der Vermittlung der Schlange: das Böse kann den Menschen verführen, aber nicht Mensch werden.
  • Nie mogło się obejść bez pośrednictwa węża: zło może być pociągające dla człowieka, lecz nigdy się nie uczłowieczy.
  • Żmija musiała być pojstrzydniczkōm: zło poradzi prziwiyś człowieka na pokuszyni, ale niy poradzi ôstać człowiekiym.
  • Òbmanką mùszała bëc żnija: zło mòże bëc dlô człowieka pòkùszenim ale nigde nie mòże bëc człowiekã.
  • Wunż musioł być i fertig. Ni mogło być inacy. Bez niegó to by się dało zrobić: zło może, podrajcować i zniewiychać człowieka, ale sie, tej, ni może wew niegó przertminuńć, ażeby!
  • Byz hadiugi ni mogło si obstać pumiendzy złem a człówiekim, bo choć go du zła furt cięgni, nu ali zło nigdy taki jak on nie bedzi.

Aforyzm 52 / Aphorism 52

  • Im Kampf zwischen dir und der Welt sekundiere der Welt.
  • W twoich zmaganiach ze światem bierz stronę swojego przeciwnika.
  • We twoij haji ze światym, idź za światym.
  • W biôtcë ze swiatã, biôtkùj pò jegò starnie.
  • Tej, jak sie luchosz zez światym, to mo mosz być za niym.
  • Jak si bedzisz si brał du magulanki zy światym, to najlepiej ty trzymaj sztamy z tym, co go bedzisz haratał.

Aforyzm 53 / Aphorism 53

  • Man darf niemanden betrügen, auch nicht die Welt um ihren Sieg.
  • Nie należy posuwać się do oszustwa – nawet wobec świata, który zwycięża.
  • Niy możno żŏdnego wichlyrzić. Ani świata, kej wygrowo.
  • Nié mòżë zòchlëc – nawëtka swiata jaczi dobiwô.
  • Ni możno nikumu wichłaczyć, tej, nawet świata, chocioż byś bez to mioł dóstać od niegó wew gnot.
  • Ta ni wolno ci robić machlojki – nawet jak szpilasz w co zy światym, a un wygrywa.

Aforyzm 54 / Aphorism 54

  • Es gibt nichts anderes als eine geistige Welt – was wir sinnliche Welt nennen, ist das Böse in der geistigen, und was wir böse nennen, ist nur eine Notwendigkeit eines Augenblicks unserer ewigen Entwicklung.
    Mit stärkstem Licht kann man die Welt auflösen. Vor schwachen Augen wird sie fest, vor noch schwächeren bekommt sie Fäuste, vor noch schwächeren wird sie schamhaft und zerschmettert den, der sie anzuschauen wagt.
  • Nie ma niczego poza światem ducha; tak zwany świat zmysłów jest złem w świecie ducha, a to co postrzegamy jako zło świata, jest tylko imperatywem chwili w naszym wiecznym rozwoju.
    Świat dałoby się zniszczyć przy pomocy najsilniejszego światła. Spojrzenie słabych oczu utwardza świat; spojrzenie trochę słabsze sprawia, że zaciska on pięści; jeszcze słabsze wprawia świat w zawstydzenie, ścierające w proch tego, który miał odwagę spojrzeć.
  • Ni ma nic krōm świata ducha: to, na co gŏdōmy „świat zmysłōw”, je ynoś czymsik niydobrym we świecie ducha, zasik to, ô czym rzōndzymy „zło”, je ynoś musym we krōtkij kwili naszego wieczystego iścio ku lepszymu.
    Nojmocniyjszym światłym idzie skōńczyć ze światym. Słabe ôczy, swojim patrzyniym robiōm świat twardszy; słabsze wejrzyni urobio, iże świat ścisko piōńści; jeszcze słabsze sprŏwio, iże świat poczyno czuć gańba i rozwŏlo tego, kery mioł śmiałość wejrzeć. 
  • Nie mò nick òkróm swiata dëcha; to co me znómë jakno swiat czëców je wrogã swiata dëszë, a to co më mómë za zło swiata je leno imperatiwã sztóta w naji wieczny dardze do lepszygò.
    Swiat bë so dało znikwiec leno z pòmòcą nômòcnijszigò widu Wezdrzenié słabëch òczów robi swiat mòcnijszim, wëzdrzené perznã słabszi sprôwiô że zaceskô òn pisce, a jesz słabszi sprôwiô że swiat so sromi i rozwòlô tegò jaczi miôł smiałosc wzerac.
  • Jes ino świat ducha i nidz wiency ni ma; to co pozywumy światym zmysłowym – na co mumy smake i chcice, co obglundumy ślypskami i macumy pazurami – to jes zło, chtóre mo pomiyńszkanie wew świecie ducha, a nie dzie ińdzi, bo żodnygo „dzie ińdzi” ni ma; a to co pozywajum złym światym, to jes ino to, co na zicher akurat teroz musi być, a nie co inne – żeby my sie mogli wiecznie rozwijać. 
    Światu możno by poradzić, jakby tak gichnuńć wew niego ale feste światłym, zez jaki wielgachny funcy. 
    Jak szpycujesz na niegó tak nie zanad frech to ón się zaś robi twardy i frechowny, a jak kikniesz na niegó jeszczy lekcy, to ón zacisko pińści, żeby ci lujnuńć; tej, a jak szpekniesz cołkiym lekujtko, to ón ci pokoże „od okcia do paznokcia sik, sik!” – bo już go cołkiym chapnie poruta – i cie komplet zahako za te szpekniyńcie.

Aforyzm 55 / Aphorism 55

  • Alles ist Betrug: das Mindestmaß der Täuschungen suchen, im üblichen bleiben, das Höchstmaß suchen. Im ersten Fall betrügt man das Gute, indem man sich dessen Erwerbung zu leicht machen will, das Böse, indem man ihm allzu ungünstige Kampfbedingungen setzt. Im zweiten Fall betrügt man das Gute, indem man also nicht einmal im Irdischen nach ihm strebt. Im dritten Fall betrügt man das Gute, indem man sich möglichst weit von ihm entfernt, das Böse, indem man hofft, durch seine Höchststeigerung es machtlos zu machen. Vorzuziehen wäre also hiernach der zweite Fall, denn das Gute betrügt man immer, das Böse in diesem Fall, wenigstens dem Anschein nach, nicht.
  • Same oszustwa: poszukiwanie odrobiny złudzeń, poprzestawanie na tym co jest, chęć posiadania jak najwięcej. Pierwszy przypadek jest oszustwem wobec dobra, które chce się zdobyć jak najtańszym kosztem i wobec zła, któremu narzuca się za trudne warunki walki. Drugi przypadek to oszukiwanie dobra, do którego nie zmierza się nawet w kwestiach doczesnych. W trzecim przypadku oszukuje się dobro, zdradzając je i zło; intensyfikując je w przeświadczeniu, że przez to sczeźnie. Wobec tego należałoby afirmować przypadek drugi, gdyż dobro i tak jest oszukiwane zawsze, zaś zła – jak się zdaje – i tak zwieść się nie uda.
  • Wszyjsko to je wichlyrstwo: patrzyni za troszkōm ôbamōncynio; ôstowani przi tymu co ôbeznane; ôglōndani sie za: coby jak nojwiyncyj. Za piyrszōm rajōm cygani sie dobro, kerego sie chce dostać za leko i zło, kerymu sie dŏwo kiepske możności, zanim sie śnim zacznie ôstatecznŏ haja. Za drugōm rajōm wichlyrzi sie dobru, bo sie niy pruguje iś  ku nimu, choćby ziymskimi urzōndzyniami. A za trzeciōm rajōm cygani sie dobro, ôdcofujōnc sie ôd niygo furt – jak sie yno do; a tyż i zło, bãdōnc przi nadzieji, iże sie ônego do zrŏbić niyszkodzōncym bez to, iże sie go wzmocni. Tōż trza by ta drugo raja poddźwignōńć nad resztōm, skuli wichlyrzyniŏ dobra sztyjc; a zła – jak sie zdo – ôcyganić niy idzie.
  • To wszëtkò je manienié: szëkoni perzinczi òmónë, òstôwanié prze tim co je, bôczënk le na to cobë miec jak nôwiãcy. W nym pirszim przetrôfkù cëganié so dobro, jaczi bë so chcało jak nôlżij dostac a téż cëganié so zło jaczimù so szmërgô wezwónié do nierówny biôtczi. Drëdżi przetrôfk to manienié dobra, do jaczigò so docigô lenò w zëmsczich sprôwach. W trzecym przetrôfkù zaòchliwô so dobro jaczi zdradziwô sã, a téż òmaniwô so zło jaczimù so wmôwiô że bëz swòjã mòc òno zdżinie. Tej téż nót bë bëło tën drëdżi przetrôfk ùznac za jedurny rozrzeszenié, bò dobro tak a tak je maniony a złigò so bòdôj nie dô òszikac.
  • Szyskie knyfy to jedne oszukaństwo nic wiency: szukanie jak nojmni możności, żeby nos kto móg wnet zbajtlować i oranić, zgoda na cóś pośrodyszku, szkrabanie sie jak nojwyży, żeby sie jak nojbarzy hejbnuńć. Piyrszy knyf jes taki: Wiara sie zapociyko wziuńć dobro na lewe sanki, bo je chce za leko dóstać i zniewiychać zło, bo mu nie daje możności pochycać. Drugi knyf jes taki: wiara rani dobro, bez to że gó wew wogle zapociyko sie dóstać nawet wew ziymskiym życiu i sie wogle na nie nie obglundo. Trzeci knyf jes taki: wiara rani dobro, bez to że sie zapociyko ućknuńć od niegó jak nojdali, i zło, bo ji się zdaje, że je zniekaruje, bez to, że je doprowadzi do maksimum jak byńdzie dziochać co popadnie i sie fest nabumbie. Nojlepszy jest drugi knyf, bo dobro – tak czy inacy – raniymy ciyngiym, a zła przy tym knyfie – tak sie przynojmni zdaje – nie bierymy na lewe sanki.
  • Taj samy machlojki: kiwać siebi, że coś jest jak tegu ni ma, abu chcieć ino tegu co si ma, abu kombinować jakby si tu nachapać. Pierszy to jest kantowani dobra, co go chce si mieć za bezdurnu i kantowani zła co si musi wtedy fest starać. To drugi to kiwani dobra co si du niego cali ni sztajguji choćby si nawet chciału cu od życia mieć. Ten trzeci raz to kantuji si dobro bez to, że si zdradza dobro i zło. Trza tylku robić dużu zła i mykicić, ży od tegu to zło szczeźni. Nu jak si dobrzy pumyśli, tu trza by polecać ty drugi machlojki, bo dobro i tak jest zawdy kantowany, nu a zło tak na zicher wykiwać si nie da.

Aforyzm 56 / Aphorism 56

  • Es gibt Fragen, über die wir nicht hinwegkommen könnten, wenn wir nicht von Natur aus von ihnen befreit wären.
  • Są pytania, na które za nic byśmy nie odpowiedzieli, gdybyśmy z natury rzeczy nie byli od nich wolni.
  • Sōm zapytowaniŏ kerych by my niy przezwyciynżyli, jakby my istnie niy byli ôd nich wyswobodzyni.
  • ​Są pëtoniã na chtërny më be nijak nie dëlë òdpòwiesce, czëjbë me nie bëlë òd nich czëstò wòlné.
  • Sum takie pytania, zez którymi nie daliby my se rady, jakby my zez natury nie byli od niych wolni.
  • So taki puspytania, ży jakby si kto pytał, to ty by za cholery nic ni odpowiadał, gdyby ni to ży ty do tych pytań nic ni masz.

Aforyzm 57 / Aphorism 57

  • Die Sprache kann für alles außerhalb der sinnlichen Welt nur andeutungsweise, aber niemals auch nur annähernd vergleichsweise gebraucht werden, da sie, entsprechend der sinnlichen Welt, nur vom Besitz und seinen Beziehungen handelt.
  • Werbalne przedstawienie tego, co jest poza światem zmysłowym jest możliwe tylko w formie aluzji, natomiast w żaden sposób nie da się tego uczynić, posługując się porównaniami, bowiem potrafią one jedynie dać wyobrażenie o stanie posiadana i jego wewnętrznych strukturach, co jest stosowne dla wyrażenia świata zmysłowego.
  • Godka kerōm sie ekleruje to, co je za światym, kery poradzymy widzieć, macać i wōniać, je ynoś jak jako przimōwka, ale w żŏdnym razie niy idzie tego wyeklerować rōwnaniym czegŏś z czymsik; a to skuli tego, iże ône dŏwajōm ynoś forsztelōng ô tym co je we nim; co mu przinŏleży i jaki je we pojstrzodku.
  • Pòwiedzenié ò tim co je bùten swiata czëców je mòżebny leno jakno napòmkniãcé, nijak zato nie dô so tegò przerównac z czims jinym, bò słowama rozmiejema leno pòmòc ùdbac ò tim co je jemù przenôleżny ë jaczi mô sztôłt le robi to słowama swiata czëców.
  • Echt godać można ino o tym, co możno głabnuć pazurum, powunchać klukum, usłyszeć klapiokami, podydkać abo szpycnuć ślypskami. O tym dzie ni możno wetkać pazury, kluki, usłyszeć ani zoboczyć możno nojwyży nadminić, ale tak aby, że aby – wew żodnym bundź razie do niczego nie porównywać, bo, tej, ni ma dó czegó. Godać możno ino o tym, co możno mieć i o szyskiym, co sie zez tym wiunże.
  • Jak by my chciali bałakać o tym inszym świeci, co si ni daji ani pumacać, ani si na niegu pukikować nie da, to jakby o tym gadał, co ja wim, a tyn drugi kapciu ino kuma. Nie da si o tym świeci bałakać tak, aby un do naszegu świata sztymował. Możesz tylku imaginować sy, jaki un moży być i na ili un moży być podobny du naszegu świata.

Aforyzm 58 / Aphorism 58

  • Man lügt möglichst wenig, nur wenn man möglichst wenig lügt, nicht wenn man möglichst wenig Gelegenheit dazu hat.
  • Możliwie rzadko kłamie się nie wtedy, gdy jest po temu rzadka okazja, lecz tylko wówczas, gdy możliwie rzadko się kłamie.
  • Wichlyrzi sie wedle możności mało niy, kiej sie mo malućko ôkazyji do cyganiynio, nō ynoś kiej sie wedle możności jak nojmynij wichlyrzi.
  • Nômnij so łgô nie tede czëdë je mało leżnotów do łganiô ale tede czëdë łże so mało.
  • Ranisz tak mało jak to możliwym, ino jeśli ranisz tak mało jak to możliwym, a nie jak ni mosz możności ranić.
  • Możliwy ży rzadko si brecha ni wtedy, gdy mału okazji by kogu zbajtlować, inu wtedy, gdy si rzadku brecha.

Aforyzm 59 / Aphorism 59

  • Eine durch Schritte nicht tief ausgehöhlte Treppenstufe ist, von sich selber aus gesehen, nur etwas öde zusammengefügtes Hölzernes.
  • Schód, który nie został porządnie wyżłobiony przez kroki, czuje się niespełnionym kawałem drewna w schodni.
  • Schłōd, kerego jeszcze porzōmnie niy wyłōnaczyły kroki, sōm siebie uznowo, iże je ynoś zmierzłym klocym, wrażōnym pod rzōnd drzewnianych schłodōw.
  • Trapa jakô nie òsta richtich wëżłobionô krokama, czëjë so leno niezjiscónym sztëkã drziéwã w trapach.
  • Stopiń słedów wogle jeszyk nie wydeptany bez szkiyty, sum sie sobie wydaje nojwiykszum porutum i klamizerum, wew cołkiych słedach.
  • Stopień ud schodów, co gu pedały ni zryćkały zy sztentym, to si czuji ino jak deszczka, co si na tych schodach na nic ni nadała.

Aforyzm 60 / Aphorism 60

  • Wer der Welt entsagt, muß alle Menschen lieben, denn er entsagt auch ihrer Welt. Er beginnt daher, das wahre menschliche Wesen zu ahnen, das nicht anders als geliebt werden kann, vorausgesetzt, daß man ihm ebenbürtig ist.
  • Wyrzeczenie się świata wskazuje na miłość do wszystkich ludzi, jest bowiem także wyrzeczeniem się ich świata. To wiąże się z jednoczesnym przeczuciem co do prawdziwej istoty człowieczeństwa, która może wzbudzić uczucie miłości, wszakże pod warunkiem, że jest się jej równym.
  • Fto sie ôdgōnio ôd świata, tyn musi przoć wszystkim ludziã, bo bez tōż ôdganio sie tyż ôd jejich świata. Jak już przidzie ku tymu, przeczuwo kole siebie istnego człowiyka ze kerym nic inkszego niy bydzie poradziył zrobić, jak dać mu swoje przōnie – jednakowōż yno jeźli sie ôkŏże tyż po pańsku urodzōny.
  • Chto sobié òdmôwiô swiata, nën mùszi kòchac wszëtczich lëdzy, bò òdmôwiô sobié téż jejich swiata. Dlôtë pòczinô ùswiãdniwac sobie sens człowieka, jaczigò jidze ùkòchac leno tëdë czëdë so je jemù równym.
  • Tyn chto się wyrzeko świata, musi kochać szyskum wiare, bo wyrzeko sie tyż świata tyj wiary. Dzinka tymu zaczyno sie domyślać, jako jes, tej, echt ludzko natura, którum poradzi się pokochać ino wtedy, jak sie jest ji równym.
  • Jak kto si wyrzeka świata to na zicher musi czuć mienty du całyj ludzkij hebry, bo tyn świat, co si go wyrzeka, to tyż ich świat. Un takży zaczyna kumać wtedy cu w każdym człowieku siedzi i za cu go można pukochać, ali inu wtedy, jak un bedzi temu kochaniu równy.